Νικόλαος Κάλας

Νκόλαος Καλαμάρης (1907-1988). Ο Nicolas Calas (γνωστός και με τα ψευδώνυμα Νικήτας Ράντος και Μ. Σπιέρος) γεννήθηκε στη Λωζάνη. Σε βρεφική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου έζησε ως το 1934 και σπούδασε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του ήταν μέλος της Φοιτητικής Συντροφιάς, όπου γνωρίστηκε με τον Γιώργο Θεοτοκά και τον Ηλία Τσιριμώκο και άλλα μέλη του "Εκπαιδευτικού Ομίλου", στα χνάρια του Δημήτρη Γληνού. Στη συνέχεια μοίρασε τη ζωή του ανάμεσα στην Αθήνα και το Παρίσι (από το 1937 και για δύο χρόνια έμεινε μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα) και από το 1939 και για ένα χρόνο έμεινε στη Λισσαβόνα. Στο Παρίσι ήρθε σε επαφή με τα τότε πρωτοποριακά καλλιτεχνικά ρεύματα, ιδιαίτερα με το σουρεαλισμό. Το 1942 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου υπηρέτησε εθελοντικά στο Office of war information και το 1945 πήρε την αμερικανική υπηκοότητα. Εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο Columbia, ως συνεργάτης στο πρόγραμμα "Research in Contemporary Cultures" και στο Πανεπιστήμιο Fairleigh Dickinson του New Jersey, όπου κατείχε τη θέση του Associate Professor of Art. Στην Ελλάδα επέστρεψε για λίγο στη δεκαετία του 1960, οπότε συνεργάστηκε με το περιοδικό "Πάλι", έφυγε και επέστρεψε μετά τη μεταπολίτευση του 1974. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης αυτής επίσκεψής του έδωσε διαλέξεις και συνεργάστηκε με τα περιοδικά "Χνάρι" και "Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα", με τα οποία συνεργαζόταν ο φίλος του Μιχάλης Ράπτης (Pablo). Λίγο αργότερα επέστρεψε στις Η.Π.Α., όπου παρέμεινε ως το θάνατό του. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1929 με δημοσιεύσεις άρθρων στα περιοδικά "Φοιτητική Συντροφιά", "Νουμάς" και "Πειθαρχία". Το 1932 εξέδωσε την πρώτη ποιητική συλλογή που είχε τίτλο "Ποιήματα". Ενδεικτικές των επιρροών του από τα ρεύματα του γερμανικού εξπρεσιονισμού, του ρωσικού φουτουρισμού και του υπερρεαλισμού είναι οι ποιητικές πλακέτες "Ποιητικά τετράδια" που κυκλοφόρησε το 1936. Μαζί με τον Τάκη Παπατσώνη ο Κάλας υπήρξε πρώτος μεταφραστής του Τόμας Έλιοτ στα ελληνικά. Ο θεωρητικός προβληματισμός του Κάλας ξεκίνησε από το χώρο του ορθόδοξου μαρξισμού για να οδηγηθεί σταδιακά σε μια εκλεκτικότερη θεώρηση του σοσιαλισμού με επιρροές από τη θεωρία της ψυχανάλυσης του Freud. Αντιπροσωπευτικό του στοχασμού του είναι το δοκίμιο "Foyers d’ incendie", εκδομένο στο Παρίσι το 1938. Εδώ πρωτοχρησιμοποίησε το όνομα Nicolas Calas, με το οποίο συνεργάστηκε με τα έντυπα "View", "Possibilities", "Tiger’s eye", "Art News", "Art International", "Arts Magazine", "Art in America", "Art Forum", "XX Siecle", "Colloquio", και άλλα. Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο ποίησης το 1977, για τη συλλογή "Οδός Νικήτα Ράντου". Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νικόλα Κάλας βλ. Αργυρίου Αλεξ., "Ράντος Νικήτας", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Αργυρίου, Αλέξανδρος, "Διαδοχικές αναγνώσεις ελλήνων υπερρεαλιστών". Αθήνα, Γνώση, 1983 και Σαρρής, Κύριλλος "Πρόλογος για το Νικόλα Κάλας" στον τόμο "Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης και άλλα δοκίμια του Νικόλα Κάλας"· μτφ. Ανδρέας Παππάς. Αθήνα, Άγρα, 1997.

(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).